هَمِدان، هَمَدان یا به گویش محلی هِمِدان یکی از شهرهای ایران در منطقه غربی و کوهستانی ایران و مرکز شهرستان و استان همدان است. این شهر در دامنه کوه الوند و در بلندای ۱٬۷۴۱ متری از سطح دریا واقع شده است و از شهرهای سردسیر ایران به‌شمار می‌آید. همدان از قدیمی‌ترین شهرهای ایران و جهان است. در سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد. همدان اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی ایران، مادها بوده است.
سفر به همدان
همدان در گذشته به نام هگمتانه شناخته می‌شد. این شهر با وجود غار علیصدر، آرامگاه بوعلی سینا و تپه هگمتانه، موردتوجه گردشگران داخلی و خارجی قرار دارد.
استان همدن از شمال با استان‌های زنجان و قزوین، از شرق با استان مرکزی، از غرب با استان‌های کردستان و کرمانشاه و از جنوب با استان لرستان همسایه است. وجود جاذبه‌های تاریخی و طبیعی جذاب و منحصر به فرد، مردمان مهمان نواز و خونگرم و سوغاتی‌های زیبای همدان از جمله دلایلی هستند که گردشگران را همه سال به سوی این شهر بزرگ جذب می‌کند.

دسترسی به همدان
برای دسترسی هوایی به همدان می‌توانید با رزرو بلیط هواپیما سریع‌ترین زمان را برای رسیدن به مقصد انتخاب کرد.
برای سفر زمینی به همدان می‌توانید از قطار، اتوبوس و ماشین شخصی استفاده کنید.
قطارهای گردشگری تهران - همدان با هدف توسعه سفر‌های ریلی و رونق گردشگری، که به تازگی فعالیت خود را آغاز کرده است، همه روز از ساعت ۰۷:۱۰ صبح از تهران حرکت کرده و ساعت ۱۸:۴۵ همان روز از همدان مراجعت خواهد کرد.

آب ‌و هوای همدان
شهر همدان در منطقه‌ای کوهستانی قرار گرفته است؛ به همین دلیل آب‌وهوایی سرد و کوهستانی دارد.
بهار همدان نسبتا سرد است. گاهی پیش می‌آید که سرمای زمستان تا اواخر فروردین ادامه‌دار شود؛ اما بعد از آن هوا کمی گرم‌تر می‌شود. بعد از رفتن سرمای زمستان، همدان هوای بهاری دارد؛ هوا خنک است و کم و بیش باران‌هایی می‌بارد.
تابستان در همدان آن‌قدر که فکرش را می‌کنید گرم نیست. آب‌وهوای نسبتا خنک و معتدل، در تابستان بر این شهر حاکم می‌شود. بعضی مواقع هوا گرم خواهد شد؛ اما نه آن‌قدر که نشود تحمل کرد.

جاذبه‌های طبیعی و دیدنی همدان
غار علیصدر
غار علیصدر جزو دیدنی‌ترین جاذبه های گردشگری شهر همدان است که سالانه بازدید کنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند. این غار دارای محیطی دیدنی و بی‌نظیر است که بزرگترین و جذابترین غار آبی ایران نیز شناخته می‌شود. این غار فوق العاده زیبا در روستای علیصدر واقع در شهر کبودرآهنگ در استان همدان است.
این غار آبی با دالان‌های پیچ‌درپیچ، یکی از جاذبه‌های طبیعی همدان است که قدمتی بیش‌از ۱۹۰ میلیون سال دارد. جالب است بدانید که تابه‌حال حدود ۱۲ کیلومتر از مسیر این غار شناسایی شده و فقط ۲.۵ کیلومترش برای گردشگران قابل بازدید است.
شما می‌توانید با قایق در آب حرکت کنید و از تماشای اشکال طبیعی که در درون غار به‌چشم می‌خورد شگفت‌زده شوید.

مقبره با شکوه ابوعلی سینا
آرامگاه بوعلی سینا از جاهای دیدنی همدان به شمار می‌رود که بنای آن متعلق به دوره قاجار است. طرح و نقشه بنای به سبک معماری دوره‌ای که بوعلی‌ سینا، در آن زندگی می‌کرده، از روی قدیمی‌ترین بنای تاریخ دار اسلامی یعنی برج گنبد قابوس اقتباس شده‌ است.
در دوران محمدرضا شاه پهلوی، انجمن آثار ملی ایران برنامه‌ای برای بازسازی مجدد این بنا گرفتند و تصویب کردند که یک بنای جدیدتر برای مقبره ابوعلی سینا در نظر بگیرند و بسازند. طراح‌ها و معمارهای مورد تایید دربار مشغول ارائه دادن نظرات و طرح های خود شدند که در این میان، طرح و نظر شخصی به نام هوشنگ سیحون مورد تایید قرار گرفت و نظر همگان را جلب کرد و در نهایت مشغول به بازسازی بنای شیخ الرئیس ابوعلی سینا شدند.
در حال حاضر علاوه بر مقبره بوعلی‌ سینا در تالار جنوبی این بنا موزه‌ای فعال است. در این موزه سکه، سفال، برنز و سایر اجسام کشف شده مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد و دوران اسلامی نگهداری می‌شود. همچنین در تالار شمالی بیش از هشت هزار جلد کتاب خطی و چاپی نفیس ایرانی و خارجی قرار دارد.

آرامگاه شاعر بزرگ، باباطاهر عریان
یکی از مهمترین آثار و جاذبه های گردشگری شهر همدان که از ارزش بالایی برخوردار است، آرامگاه شاعر و جزو دوبیتی سرایان معروف، باباطاهر عریان است. آرامگاه باباطاهر در همدان واقع شده است و دارای بنایی زیبا است که دیدن از آن به شما عزیزان پیشنهاد می‌شود. این اثر و بنا به عنوان آثار تاریخی با ارزش ایرانی به ثبت رسیده است و گردشگران زیادی برای دیدن آن به همدان سفر می‌کنند.
آرامگاه بابا طاهر در طول تاریخ فراز و فرودهای بسیاری را به خود دیده است، از تخریب‌ها تا مرمت‌ها و باسازی‌ها. قدمت آرامگاه اصلی بابا طاهر به دوره سلجوقیان و قرن ششم می‌رسد.
باباطاهر از مشهورترین دوبیتی سرایان ایران است. در آرامگاه او نیز در محوطه داخلی ۲۴ دو بیتی بر روی ۲۴ قطعه سنگ زیبا حک کرده‌اند.

موزه هگمتانه
موزه هگمتانه همدان نشان دهنده تاریخی چندهزار ساله است که در خود، این تاریخ و فرهنگ را تا بخشی جای داده است. موزه هگمتانه یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین جاهای دیدنی همدان است که پس از کشف محوطه باستانی هگمتانه، به محلی برای نگهداری آثار باستانی و بقایای هگمتانه تبدیل شد. این موزه در سال ۱۳۷۳ شمسی افتتاح شد. 
اشیا موجود در موزه هگمتانه را می‌توان به دو دسته تاریخی و اسلامی تقسیم کرد. در این موزه می‌توانید اشیایی مثل انواع خشت چهارگوش، سرستون‌های سنگی، انواع کاسه، کوزه و خمره، انواع ظروف شیشه‌ای، لیوان، تابوت سفالی و… ببینید که هرکدام متعلق به بخشی از تاریخ و سرنوشت گذشتگان هستند.
موزه هگمتانه از بخش‌های مختلفی دفتر موزه، کارگاه مرمت، کارگاه عکاسی، کتابخانه و بناهای تاریخی مختلف مثل کلیسا تشکیل شده است.

مجسمه شیر سنگی
یکی از جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری شهر همدان، شیر سنگی است، این مجسمه در میان میدانی با همین نام قرار گرفته است که برخی آن را یادگاری برجای مانده از دوران مادها و برخی از دوران اشکانیان می‌دانند. این مجسمه بزرگ با قدمتی بیش از ۲۰۰۰ سال جزو معروفترین و مهمترین جاذبه‌های تاریخی، گردشگری و یکی از مهمترین آثار باستانی ایران و نمادی برای شهر همدان محسوب می‌شود.

سوغات همدان
میان سوغات همدان هم خوشمزه‌جات و هم صنایع دستی ارزشمند وجود دارند. در سفر به همدان حتما یک سوغاتی به عنوان تحفه سفر و یادگاری برای عزیزان و دوستان خود بخرید. سوغات خوراکی همدان شامل عسل، کُماج، باسلوق، نان چای، انگشت پیچ، آبنبات قیچی، راحت الحلقوم، برساق و حلوا لوزی است. از میان صنایع دستی همدان که می‌توانید به عنوان سوغاتی خریداری کنید، می‌توان به سفال، گلیم، چرم، قالی، قاب چوبی، گیوه و سنگ‌های تراشیده شده اشاره کرد.

غذاهای محلی و سنتی همدان
صحبت از سفر و گشت‌وگذار باشد، نمی‌توان وجود غذاهای سنتی شهرها را نادیده گرفت. در واقع نمی‌شود به همدان سفر کنید و حداقل یکی از غذاهای سنتی و لذیذ این شهر را نوش‌جان نکنید؛ امتحان کردن غذاهای همدانی واجب است.
از معروف‌ترین غذاهای محلی همدان می‌توان آبگوشت قرمه همدان، آش برنج، آش آماج، آش بادمجان، آش کاچی، آش خشکبار، کباب سرداشی و آبگوشت فلفل را نام برد.

مکان‌های جذاب و دیدنی، غذاهای محلی و لذیذ، سوغاتی‌های خوشمزه و رنگارنگ همدان شما را از لذت یک سفر تاریخی را بهره‌مند می‌کنند. سفری پر از تجربه‌های تکرار نشدنی و برای شما خاطر ساز می‌شود.